Bij het bedenken van een onderwerp voor dit blog besefte ik ineens dat dat erg voor de hand ligt. We zitten namelijk in deze periode, van 11 t/m 14 mei, midden in de IJsheiligen. Vaak wordt 15 mei ook nog genoemd, maar daar vertel ik verderop in dit blog meer over. Waar staan de IJsheiligen voor en waar komen ze vandaan? Op zich heel simpel, want het gaat om de naamdagen van vier katholieke heiligen die in deze periode vallen. Het woord “ijs” komt uit de volksweerkunde, want 11 t/m 14 mei geldt in onze streken als de laatste periode in het voorjaar dat er nog nachtvorst kan voorkomen.
Goed getij
Vind je het leuk om zelf stekjes te maken voor in de tuin of op het balkon? Wacht dan tot na de IJsheiligen met het buiten zetten ervan, want dan zullen ze niet meer in de nacht kunnen bevriezen. Dit principe vinden we terug in bijvoorbeeld deze weerspreuk: de IJsheiligen voorbij, dan varen je bloemetjes in een goed getij.
Betere tijden
Maar wie zijn de IJsheiligen eigenlijk? Dat zijn Sint Mamertus, Sint Pancratius, Sint Servatius en Sint Bonifacius. Toeval of niet, de eerste letters van hun namen verwijzen naar de natuur en betere tijden. En die verwacht men immers ook half mei te gaan krijgen.
- Mam (van Mamertus) betekent onze moeder. En op spiritueel vlak is mam ook de aarde.
- Pan (van Pancratius) was een vruchtbaarheidsgod bij de Grieken. Die vereerden ze in de hoop dat in mei de plantjes goed bevrucht zouden worden en dat ze mooi zouden mogen gaan bloeien.
- Dan hebben we Ser (van Servatius). Hij is vernoemd naar de Griekse god Serapis wat dan weer vruchtbaarheid betekent.
- En als laatste is daar Bon (van Bonifatius) wat goed betekent. Dit alles kan zeker verwijzen naar de maand mei waarin wij allen uitkijken naar beter en mooier weer.
Sophie
In sommige landen is er nog een vijfde IJsheilige. Die zou voor 15 mei staan en Sophie heten. Sommigen vonden het jammer dat zij een vrouw was. Maar zeg nu zelf, als het om vruchtbaarheid gaat denk je toch meteen aan een vrouw? Zij baart immers nieuw leven, zonder dat ik daarbij overigens de man wil passeren. In de Alpenlanden is Sophie de naam van een gewillig plantje dat voor wondgenezing kan zorgen. En je raadt het misschien al, dit kruidige plantje groeit het sterkst na de IJsheiligen.
Het getal 40
Voordat in sommige streken Sophie als een vijfde IJsheilige werd toegevoegd, bestond hun aantal uit vier. En dat getal vier, met veertig als afgeleide, bevat de nodige symboliek. Zo is het een stabiel getal (4 poten onder een tafel) en de advent bestrijkt vier zondagen. In de Oosters Orthodoxe Kerk duurt het advent echter exact 40 dagen. De verering van de IJsheiligen vindt ongeveer 40 dagen na 1 april (de vierde maand) plaats. Zeker in het christelijke geloof werden periodes vaak dan ook met veertig aangegeven. Denk bijvoorbeeld aan Aswoensdag en Pasen, daar zitten 40 dagen tussen.
Weer spreuken
Tot slot een paar leuke weerspreuken over de IJsheiligen:
- Als het op IJsheiligen regent dan is het 6 weken gegeven. Dus we mogen onze borst nat maken want het zou zo maar 6 weken natte dagen kunnen opleveren.
- Van nachtvorst ben je immer vrij als Bonifacius is voorbij.
- Het kan vriezen tot in mei tot de ijsheiligen zijn voorbij.
Hopelijk zijn de onderste twee de spreuken die het dichtst bij de waarheid zitten. Want de bovenste, daar zitten we denk ik, geen van allen op te wachten. We zullen echt moeten afwachten of deze spreuk dit jaar uitkomt of niet.
Liefs, Wies Bakker
Fotoverantwoording: © Can Stock Photo / njaj
